દેશની 18% વસ્તી એક લીટી પણ વાંચી કે લખી શકતી નથી! 20% લોકો સરવાળા-બાદબાકી જાણતા નથી

• દેશમાં 6થી 18 વર્ષની ઉંમરના લગભગ 2 ટકા બાળકો ક્યારેય શાળાએ ગયા નથી

નવી દિલ્હી, 15 નવેમ્બર: ભારતનું બંધારણ તમામ બાળકોને શિક્ષણનો અધિકાર આપે છે. દરેક બાળકને મફત શિક્ષણ આપવાની જવાબદારી સરકારની છે. પરંતુ જો બાળક જાતે જ ભણવા ન માંગતું હોય તો? કારણ કે એક સરકારી સર્વેમાં બહાર આવ્યું છે કે, ઘણા એવા બાળકો છે જેઓ એકલા ભણવા માંગતા નથી, તેથી તેઓ શાળાએ જતા નથી. નેશનલ સેમ્પલ સર્વેનો રિપોર્ટ મુજબ, આપણા દેશમાં 6થી 18 વર્ષની ઉંમરના લગભગ 2 ટકા બાળકો ક્યારેય શાળાએ ગયા નથી. કેરળ એકમાત્ર એવું રાજ્ય છે જ્યાં દરેક બાળક શાળાએ ગયું છે. બાળકોનું શાળાએ ન જવા પાછળનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે, તેઓ પોતે ભણવા માંગતા નથી. આ ઉપરાંત આ સર્વેમાં એ વાત પણ બહાર આવી છે કે, દર 10માંથી 2 ભારતીય સાદા સરવાળા-બાદબાકી પણ કરી શકતા નથી.

સર્વેમાં થયા આશ્ચર્યજનક ખુલાસાઓ

આ સર્વેમાં જે આશ્ચર્યજનક વાત બહાર આવી છે તે એ છે કે, શાળાએ ન જવા પાછળ આર્થિક તંગી મુખ્ય કારણ નથી. તેના બદલે, મોટાભાગના બાળકો શાળાએ જતા નથી કારણ કે તેઓ પોતે અભ્યાસ કરવા માંગતા નથી અથવા તેમના માતા-પિતા તેમને ભણાવવા માંગતા નથી. સર્વે મુજબ, જે બાળકો શાળાએ નથી જતા તેમાંથી લગભગ 17 ટકા બાળકો આર્થિક સંકડામણના કારણે શાળાએ જતા નથી, જ્યારે લગભગ 24 ટકા બાળકો અભ્યાસ કરવા માંગતા ન હોવાથી શાળાએ જતા નથી. 21 ટકા બાળકો શાળાથી દૂર છે કારણ કે તેમના માતા-પિતા તેઓ ભણે તેવું ઇચ્છતા નથી. તે જ સમયે, 13 ટકા બાળકો કોઈ બીમારી અથવા દિવ્યાંગતાને કારણે શાળાએ જઈ શક્યા નથી.

જ્યારે છેલ્લી વસ્તી ગણતરી 2011માં હાથ ધરવામાં આવી હતી, ત્યારે તે બહાર આવ્યું હતું કે, ભારતમાં 78 કરોડ લોકો સાક્ષર છે. પરંતુ એ પણ બહાર આવ્યું કે આમાંથી 40 કરોડ લોકો એવા છે જેઓ પોતાનું નામ બરાબર વાંચી અને લખી પણ શકતા નથી, એટલે કે સાક્ષર વસ્તીમાંથી અડધી સાક્ષર માત્ર નામથી જ સાક્ષર હતી.

બાળકો શાળાએ કેમ નથી જતા?

6 થી 18 વર્ષની વયના 2.1% બાળકો ક્યારેય શાળાએ ગયા નથી. તેમાંથી 17 ટકા બાળકો આર્થિક સંકડામણના કારણે શાળાએ જઈ શક્યા નથી. જો કે, લગભગ 24 ટકા બાળકો એવા છે જેઓ એકલા ભણવા માંગતા નથી. 21% વાલીઓ તેમના બાળકોને શાળાએ મોકલતા નથી તો 17% બાળકો નાણાકીય મુશ્કેલીને કારણે શાળાએ જતાં નથી. 13 ટકા બાળકો માંદગીને કારણે અને 25 ટકા બાળકો અન્ય કારણે શાળાએ જતા નથી.

લોકો એક લીટી પણ યોગ્ય રીતે વાંચી અને લખી શકતા નથી

નેશનલ સેમ્પલ સર્વેના રિપોર્ટમાં ખુલાસો થયો છે કે, 15 વર્ષથી વધુ ઉંમરના માત્ર 81.6% લોકો જ સાદું વાક્ય વાંચી કે લખી શકે છે. જેનો અર્થ એ થયો કે, હજુ પણ 18%થી વધુ વસ્તી એવી છે જેઓ રોજિંદા જીવનમાં એક લીટી પણ યોગ્ય રીતે વાંચી અને લખી શકતા નથી. જેઓ એક લીટી પણ યોગ્ય રીતે વાંચી અને લખી શકતા નથી તેમાં 11.7 ટકા પુરુષો અને 25 ટકાથી વધુ મહિલાઓ છે.

ગામડાઓમાં તો આ સ્થિતિ વધુ ખરાબ છે. ગામડાઓમાં રહેતા 22 ટકાથી વધુ લોકો લખતા-વાંચતા નથી. જ્યારે શહેરી વિસ્તારોમાં આવા લોકોની સંખ્યા લગભગ 10 ટકા છે. મોટાભાગની શાળાઓ ગ્રામ્ય વિસ્તારોમાં છે ત્યારે આ સ્થિતિ છે. શિક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, દેશભરમાં 14.89 લાખ શાળાઓ છે. તેમાંથી 2.54 લાખ શાળાઓ શહેરોમાં અને 12.34 લાખ શાળાઓ ગામડાઓમાં છે.

10માંથી 2 વ્યક્તિ સાદા સરવાળા-બાદબાકી પણ જાણતી નથી

અન્ય આશ્ચર્યજનક આંકડા એ છે કે, દર 10માંથી 2 લોકો સાદા સરવાળા અને બાદબાકી પણ જાણતા નથી. સર્વે અનુસાર, માત્ર 81.2 ટકા લોકો જ સરવાળો અને બાદબાકી કેવી રીતે કરવો તે જાણે છે. આનો અર્થ એ થયો કે, લગભગ 19 ટકા લોકોને સરવાળો અને બાદબાકી કેવી રીતે કરવી તે પણ ખબર નથી. તેમાંથી 12 ટકા પુરુષો અને 25 ટકાથી વધુ મહિલાઓ છે. તેનો અર્થ એ છે કે, દર 4માંથી 1 ભારતીય મહિલા સરવાળા અને બાદબાકી કરી શકતી નથી.

ગામડાઓ અને શહેરો વચ્ચેના આંકડાઓમાં ઘણો તફાવત છે. ગામડાઓમાં રહેતા દર 4 લોકોમાંથી 1 અને શહેરોમાં રહેતા દર 10માંથી 1 વ્યક્તિ સાદા સરવાળા અને બાદબાકી કરી શકતા નથી. ગામડાઓમાં રહેતી 30 ટકાથી વધુ મહિલાઓ અને શહેરોમાં રહેતી 14 ટકા મહિલાઓ આ કરી શકતી નથી. આ સર્વેમાં એ વાત પણ બહાર આવી છે કે, મોટાભાગના ભારતીયો વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીનો અભ્યાસ કરવાનું ટાળે છે. 21 વર્ષથી વધુ ઉંમરના માત્ર 34 ટકા લોકોએ વિજ્ઞાન અથવા ટેક્નોલોજીમાં ગ્રેજ્યુએશન કર્યું છે. વિજ્ઞાન કે ટેક્નોલોજીમાં ગ્રેજ્યુએશન પૂર્ણ કરવામાં મહિલાઓ પુરુષો કરતાં પાછળ છે. આ કોર્સમાં માત્ર 29 ટકા મહિલાઓ અને 37 ટકા પુરૂષો સ્નાતક થયા છે.

આટલું જ નહીં, અત્યારે ભારતમાં 25 ટકાથી વધુ એવા યુવાનો છે જે ન તો ભણી રહ્યા છે, ન કામ કરી રહ્યા છે, ન તો કોઈ પ્રકારની તાલીમ લઈ રહ્યા છે. આમાંથી 44 ટકાથી વધુ મહિલાઓ છે. સર્વેક્ષણ પહેલાના ત્રણ મહિના દરમિયાન, 43 ટકાથી વધુ લોકો એવા હતા જેમણે ઈન્ટરનેટનો બિલકુલ ઉપયોગ કર્યો ન હતો. આ એવી સ્થિતિ છે જ્યારે લગભગ દરેકને ઇન્ટરનેટની ઍક્સેસ હોય છે.

આ પણ જૂઓ: ભારતમાં વધી રહી છે અબજોપતિઓની સંખ્યા, આ શહેર બની રહ્યું છે એશિયાની રાજધાની