ભારતની સંરક્ષણ નિકાસમાં દસ વર્ષમાં 30 ગણો વધારો નોંધાયો

• દક્ષિણપૂર્વ એશિયા, મધ્ય પૂર્વ, આફ્રિકા અને લેટિન અમેરિકાના 85 થી વધુ દેશોમાં સંરક્ષણ સરંજામની નિકાસ

નવી દિલ્હી, 14 જુલાઇઃ મેઈક ઈન ઈન્ડિયા માત્ર સૂત્ર નથી એ વાત વધુ એક વખત સાબિત થઈ છે. ભારતની સંરક્ષણ નિકાસમાં છેલ્લા 10 વર્ષમાં 30 ગણો ક્વોન્ટમ લીપ નોંધાયો છે જે નાણાકીય વર્ષ 2013-14માં માત્ર રૂ. 686 કરોડ હતો જે નાણાકીય વર્ષ 2023-24માં રૂ. 21,083 કરોડનો રેકોર્ડ હતો. ભારતીય સંરક્ષણ ઉત્પાદનો અને તકનીકોની વૈશ્વિક સ્વીકાર્યતા મળી રહી છે તેમ આઈએએનએસ (IANS) સમાચાર સંસ્થાના અહેવાલમાં જણાવવામાં આવ્યું છે.

એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે દક્ષિણપૂર્વ એશિયા, મધ્ય પૂર્વ, આફ્રિકા અને લેટિન અમેરિકાના 85 થી વધુ દેશોમાં નિકાસ પહોંચે છે. ભારતના સંરક્ષણ ઉદ્યોગે તેની ડિઝાઇન અને વિકાસની ક્ષમતા વિશ્વ સમક્ષ દર્શાવી છે. હાલમાં લગભગ 100 કંપનીઓ સંરક્ષણ ઉત્પાદનોની નિકાસ કરે છે, એમ એક વરિષ્ઠ અધિકારીએ જણાવ્યું હતું.

સંરક્ષણ નિકાસને વેગ આપવા માટે, સરકારે ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા‘ જેવી અનેક નીતિગત પહેલ કરી છે અને છેલ્લા 10 વર્ષોમાં આર્થિક સુધારાઓ હાથ ધર્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, નિકાસ પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવવામાં આવી છે અને એન્ડ-ટુ-એન્ડ ઑનલાઈન નિકાસ અધિકૃતતા સાથે વિલંબનો સમય ઘટાડીને અને વેપાર કરવાની સરળતા લાવીને ઉદ્યોગને અનુકૂળ બનાવવામાં આવી છે.

આત્મનિર્ભર ભારત પહેલથી દેશમાં સ્વદેશી ડિઝાઇન, વિકાસ અને સંરક્ષણ સાધનોના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહિત કરીને દેશને મદદ કરી છે, જેનાથી લાંબા ગાળે આયાત પરની નિર્ભરતા ઓછી થઈ છે. લાર્સન એન્ડ ટુબ્રો, ટાટા એડવાન્સ સિસ્ટમ્સ અને ભારત ફોર્જ જેવી કંપનીઓ સાથે સંરક્ષણ સાધનોના સપ્લાયર તરીકે ખાનગી ક્ષેત્રનો ઉદભવ મહત્ત્વનો વિકાસ થયો છે.

2023-24માં ઉત્પાદનના કુલ મૂલ્યમાંથી લગભગ 79.2 ટકા DPSU/અન્ય PSU અને 20.8 ટકા ખાનગી ક્ષેત્ર દ્વારા ફાળો આપવામાં આવ્યો છે. સત્તાવાર ડેટા દર્શાવે છે કે સંપૂર્ણ મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ, DPSU/PSU અને ખાનગી ક્ષેત્ર બંનેએ સંરક્ષણ ઉત્પાદનમાં સ્થિર વૃદ્ધિ નોંધાવી છે. સંરક્ષણ ઉત્પાદનોની ભારતમાંથી નિકાસ કરાતા સરંજામમાં મિસાઇલો, રડાર, નેવલ સિસ્ટમ્સ, હેલિકોપ્ટર અને સર્વેલન્સ સાધનોનો સમાવેશ થાય છે.

ભારતે અદ્યતન નેવલ સિસ્ટમ્સના સ્વદેશી ઉત્પાદનમાં નોંધપાત્ર પ્રગતિ કરી છે જે નિકાસ બજારને પણ સંતોષે છે. INS વિક્રાંત એરક્રાફ્ટ કેરિયર જેવા અદ્યતન પ્લેટફોર્મ આ ક્ષેત્રમાં થયેલી સિદ્ધિનાં ઉદાહરણ છે. ફાસ્ટ-એટેક નેવલ ક્રાફ્ટ, ઓફશોર પેટ્રોલ વેસલ્સ અને વિવિધ મેરીટાઇમ વેપન સિસ્ટમ્સ અન્ય પ્રોડક્ટ્સ છે જેની નિકાસ કરવામાં આવે છે. રશિયા સાથે સંયુક્ત રીતે વિકસિત બ્રહ્મોસ સુપરસોનિક ક્રૂઝ મિસાઇલોની નિકાસ એ બીજી મોટી સિદ્ધિ છે, જેમાં ફિલિપાઇન્સ જેવા દેશોએ તાજેતરમાં સિસ્ટમ ખરીદી છે.

આ પણ વાંચોઃ ચીને ડ્રોન મારફત હિમાલય અને એવરેસ્ટનાં દૃશ્યો કેમેરામાં કેદ કર્યાં: જૂઓ VIDEO