ચાઇલ્ડ ટ્રાફિકિંગ / ઇન્સ્ટાગ્રામ પર નવજાત બાળકોના ફોટા પોસ્ટ કરી પૂછ્યું, જોઈએ તો…

નવી દિલ્હી, 17 2024: બાળકો ચોરાઈ જવાના, ગુમ થવાના અને વેચવાના સમાચાર આજકાલ સામાન્ય બની ગયા છે. અવારનવાર આવા સમાચાર જોવા મળે છે. એપ્રિલમાં સીબીઆઈએ દિલ્હીમાં દરોડા પાડ્યા હતા. તેમાં ઘણા નવજાત બાળકો બચાવી લેવામાં આવ્યા હતા. આ દરોડા દિલ્હીની આસપાસ એટલે કે યુપી અને પંજાબમાં પણ પાડવામાં આવ્યા હતા. આમાં મોટી ગેંગની સંડોવણી હોવાની આશંકા હતી. આ ટોળકીના સભ્યો સોશિયલ મીડિયા દ્વારા બોલી લગાવીને નવજાત બાળકોને વેચતા હતા. અધિકારીઓની બાતમીનાં કારણે તેની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી. પરંતુ હજુ પણ આવા કિસ્સાઓ અટક્યા નથી તેવું લાગી રહ્યું છે.

સોશિયલ મીડિયા હવે માત્ર ફોટા, વીડિયો કે રીલ શેર કરવાનું માધ્યમ નથી રહ્યું. અહીં વ્યવસાય પણ કરવામાં આવે છે. લોકો સોશિયલ મીડિયા દ્વારા નાના ઉદ્યોગોનું વિશાળ નેટવર્ક બનાવી રહ્યા છે. સામાન્ય માણસ આ નેટવર્કની જાળમાં ખરાબ રીતે ફસાઈ ગયો છે. જો કોઈ પ્રોફાઇલ પર 1-2 લાખ ડોલોઅર્સ જોઈએ તો તેને અધિકૃત માનીએ છીએ. આ નેટવર્ક એટલું મોટું છે કે હવે સોશિયલ મીડિયા પર બાળકોની ખરીદી અને વેચાણ પણ શરૂ થઈ ગયું છે. પરંતુ તે કાયદેસર છે? જો આ કેસમાં કોઈ પકડાય તો તેની સજા શું? બધું જાણો.

ચાઈલ્ડ ટ્રાફિકિંગ રેકેટઃ બાળકની તડપ

કોઈપણ છોકરીના લગ્ન થતાં જ ઘરના વડીલો તેને જલ્દી માતા બનવા માટે આશીર્વાદ આપે છે. જો સંતાન પ્રાપ્તિમાં થોડા વર્ષોનો વિલંબ થાય તો પતિ-પત્નીની સાથે તેમના પરિવારના સભ્યો, વિસ્તાર, સમાજ અને અજાણ્યા લોકો પણ પોતાની ચિંતા વ્યક્ત કરવા લાગે છે. આવી સ્થિતિમાં, યુગલો અન્ય માર્ગો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું શરૂ કરે છે. કેટલાક IVF ની મદદ લે છે જ્યારે અન્ય બાળક દત્તક લેવાનો પ્રયાસ કરે છે. ભારતમાં બાળકને દત્તક લેવું સરળ નથી. તેથી જ ઘણા લોકો શોર્ટકટ માર્ગ અપનાવે છે અને આ લોકો આવા સ્કેમર્સ અથવા રેકેટનો શિકાર બને છે.

બાળ તસ્કરીના કેસો:

તાજેતરમાં, ઇન્સ્ટાગ્રામ પર સ્ક્રોલ કરતી વખતે, એક વિડિઓ પર નજર પડી. આ વીડિયો હોસ્પિટલનો હતો. ત્યાં એક ડૉક્ટર એક નવજાત બાળકને ખોળામાં બેસાડી રહ્યો હતો. આમ તો આ ઘટના ખુબ સામાન્ય હતી. આજકાલ ડોક્ટરો સોશિયલ મીડિયા પર ખૂબ જ એક્ટિવ હોય છે અને ફરજ પર હોય ત્યારે આવા વીડિયો શેર કરતા રહે છે. પરંતુ મારી આંખો આ વીડિયોના કેપ્શન પર અટકી ગઈ. તેમાં લખવામાં આવ્યું હતું – બાળકને દત્તક લેવા માટે જલદી પર્સનલ મેસેજ દ્વારા સંપર્ક કરો. આ વાંચતા જ તે ઇન્સ્ટાગ્રામ પ્રોફાઇલ પર મેસેજ કર્યો અને બાળક દત્તક લેવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. તે આશ્ચર્યજનક છે કે ત્યાંથી તાત્કાલિક જવાબ આવ્યો.

બાળક દત્તક લેવાનું ફોર્મઃ 50 હજારમાં મામલો થાળે પડ્યો હતો

ડૉક્ટરે ઈન્સ્ટાગ્રામ પર જણાવ્યું કે તેઓ મને બાળક મેળવી આપી શકે છે. આ માટે તેણે મને મોબાઈલ નંબર પર સંપર્ક કરવા કહ્યું. જ્યારે મેં તે નંબર પર મેસેજ કર્યો ત્યારે તે બંધ હતો. જ્યારે મેં ડો. ઉજ્જવલ કુમારને ફરીથી મેસેજ કર્યો, ત્યારે તેમણે એક દિવસ રાહ જોવાનું કહ્યું. એ પણ જણાવવામાં આવ્યું હતું કે તે નંબરનો માલિક હાલમાં દુબઈમાં છે. બીજા દિવસે મેં તે નંબર પર વાત કરી. વ્યક્તિએ મારું નામ અને સ્થાન જેવી વિગતો માંગી. ત્યારબાદ થોડા દિવસ પહેલા જન્મેલા બાળકનો 50 હજાર રૂપિયામાં લે-વેચ કરવામાં આવ્યો હતો. જેમાં 20 હજાર રૂપિયાની રજીસ્ટ્રેશન ફી પણ સામેલ છે.

કાનૂની કામની ખાતરી

જ્યારે મેં તે વ્યક્તિ સાથે કાયદાકીય ગૂંચવણો વિશે વાત કરી તો તેણે મને ચિંતા ન કરવાનું કહ્યું. તેમણે કહ્યું કે 20 હજાર રજિસ્ટ્રેશન ફીનો અર્થ એ છે કે બધું જ કાયદાકીય રીતે થઈ રહ્યું છે. તેણે મને શક્ય તેટલી વહેલી તકે PAN કાર્ડ, આધાર કાર્ડ, ઘરનું સંપૂર્ણ સરનામું અને નોંધણી ફી સબમિટ કરવા કહ્યું (કારણ કે લોકોએ બાળકને દત્તક લેવા માટે પહેલાથી જ નંબનોંધાવી દીધા હતા.) તેણે કહ્યું કે પેપર વર્ક પૂર્ણ થતાં જ હું બાળકને દત્તક લઈ શકીશ. પછી જો કોઈ પૂછે તો હું કાગળ બતાવીને બાળકને મારું હોવાનું જાહેર કરી શકું. હોસ્પિટલનું અસલ પ્રમાણપત્ર મળી રહેશે તેમ પણ જણાવાયું હતું.

બાળ તસ્કરીના કેસ વધી રહ્યા છે

તે વ્યક્તિએ ઈન્સ્ટાગ્રામ પર ડોક્ટરના નામે પોતાનું એકાઉન્ટ બનાવ્યું છે. બહેનોની સર્જરી અને ડિલિવરીના વીડિયો શેર કરે છે. 1 લાખથી વધુ લોકો તેને ફોલો કરી રહ્યા છે. આ એકાઉન્ટ તદ્દન અસલ લાગે છે અને કદાચ તેથી જ નિર્દોષ અથવા ભયાવહ લોકો તેનો શિકાર બનશે. ભારતમાં બાળ તસ્કરીના કિસ્સાઓ સામાન્ય છે. ક્યારેક બાળકનું અપહરણ કરીને પરિવાર પાસેથી ખંડણીની માંગણી કરવામાં આવે છે. ક્યારેક તેના અંગો કાઢીને વેચવામાં આવે છે. ક્યારેક તેને અન્ય દેશોમાં વેચવામાં આવે છે, ક્યારેક તેને ભીખ માંગવા માટે મજબુર કરવામાં આવે છે.

ભારતમાં દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા: દત્તક લેવા માટે ઑનલાઇન કેવી રીતે નોંધણી કરવી?

જો તમારે બાળક દત્તક લેવું હોય તો સોશિયલ મીડિયાના આ ગંદા જાળામાં ફસાઈ જવાને બદલે કાયદાકીય પદ્ધતિ અપનાવો. તેમાં સમય લાગી શકે છે પરંતુ તમે કોઈપણ પ્રકારના કૌભાંડ કે ગુનાહિત પ્રવૃત્તિમાં ફસાઈ જશો તેનાથી બચી જશો. બાળકને દત્તક લેવા માટે, સેન્ટ્રલ એડોપ્શન રિસોર્સ ઓથોરિટી (CARA) cara.nic.in ની વેબસાઇટ પર ઑનલાઇન અરજી કરો. આમાં, તમારે તમારા આધાર કાર્ડ, પાન કાર્ડ, ફોટો, લગ્ન પ્રમાણપત્ર અને ફિટનેસ પ્રમાણપત્ર તેમજ આવક પ્રમાણપત્ર જેવા મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો સબમિટ કરવાના રહેશે. અરજી કરતી વખતે, ઘરની મુલાકાત માટે એજન્સી પસંદ કરો. તે એજન્સી તપાસ માટે ઘરે આવશે.

ભારતમાં દત્તક લેવાના કાયદા: ભારતમાં બાળકને દત્તક લેવાના નિયમો

ભારતમાં બાળકને દત્તક લેવાની પ્રક્રિયા સરળ નથી. આમાં ઘણો સમય લાગી શકે છે. પરંતુ આ સમય દરમિયાન તમારે ધીરજ રાખવી પડશે. જાણો ભારતમાં કોણ બાળક દત્તક લઈ શકે છે-

1- કાયદેસર રીતે, સિંગલ પેરેન્ટ અથવા વિવાહિત યુગલ બંને બાળકને દત્તક લઈ શકે છે. પરિણીત યુગલ કોઈપણને દત્તક લઈ શકે છે, પછી તે છોકરો હોય કે છોકરી. જો એકલી મહિલા બાળકને દત્તક લેવા માંગે છે, તો તે છોકરો અથવા છોકરી બંનેમાંથી કોઈ એકને દત્તક લઈ શકે છે, પરંતુ એકલો પુરુષ માત્ર એક છોકરાને દત્તક લઈ શકે છે.

2- જો કોઈ પરિણીત દંપતી બાળકને દત્તક લેતું હોય તો તેમના લગ્ન ઓછામાં ઓછા 2 વર્ષ હોવા જોઈએ.

3- બાળક અને દત્તક લેનાર માતાપિતા વચ્ચે ઓછામાં ઓછો 25 વર્ષનો તફાવત હોવો જોઈએ.

4- દત્તક લેનાર માતા-પિતા શારીરિક, માનસિક, ભાવનાત્મક અને આર્થિક રીતે સક્ષમ હોવા જરૂરી છે. તે પ્રમાણિત હોવું જોઈએ કે ભાવિ માતાપિતા કોઈ જીવલેણ રોગથી પીડાતા નથી અને તેમનો કોઈ ગુનાહિત રેકોર્ડ નથી.

5- જો કોઈ દંપતી બાળકને દત્તક લેવા ઈચ્છે છે, તો તે બંને માટે આ નિર્ણય પર સહમત થવું જરૂરી છે.

IPC કલમ 370- માનવ તસ્કરી: કોને થશે સજા, કેટલી સજા થશે

જો તમે ગેરકાયદેસર રીતે બાળકને દત્તક લો અને પછી પોલીસના હાથે પકડાઈ જાવ તો તમને પણ તે ગેંગની સાથે સજા થઈ શકે છે. બાળકોની હેરફેરને લઈને ભારતીય કાયદો ખૂબ જ કડક છે. આમાં કોઈ રાહત આપવામાં આવી નથી. આઈપીસીની કલમ 370 હેઠળ માનવ તસ્કરી રાખવામાં આવી છે. એડવોકેટ અજય કુમાર ગુપ્તાએ સુપ્રીમ કોર્ટમાં આ અંગે ઘણી માહિતી આપી છે.

1- બાળ અથવા માનવ તસ્કરી હેઠળ, નીચેના લોકોને સજા કરવામાં આવે છે – (1) શોષણના હેતુસર હેરફેરનું કામ કરવા માટે (a) લોકોની ભરતી કરવી, (b) તેમને પરિવહન કરવું, (c) આશ્રયસ્થાન, (d) સ્થાનાંતરણ , અથવા (e) તસ્કરી કરાયેલ બાળક અથવા માનવ પ્રાપ્ત કરવું.

2- ટ્રાફિકિંગ નીચેની કોઈપણ રીતે કરી શકાય છે – (a) ધાકધમકી દ્વારા, (b) બળજબરી દ્વારા, (c) અપહરણ દ્વારા, (d) છેતરપિંડી દ્વારા, (e) સત્તાના દુરુપયોગ દ્વારા, (f) ઉપયોગ કરીને ભરતી, પરિવહન, આશ્રય, ટ્રાન્સફર, ચુકવણી વગેરેના લાભો ઓફર કરવા જેવા પ્રલોભનો.

3- દાણચોરીનો ગુનો કરનાર વ્યક્તિને સખત કેદની સજા થશે. તેની અવધિ 7 વર્ષથી ઓછી નહીં હોય. આને 10 વર્ષ સુધી લંબાવી શકાય છે અને દંડ માટે પણ જવાબદાર રહેશે.

4- જો ગુનામાં 1 થી વધુ વ્યક્તિની હેરફેરનો સમાવેશ થાય છે, તો સજા ઓછામાં ઓછી 10 વર્ષની સખત કેદની હશે. આ આજીવન કેદ સુધી લંબાવી શકે છે અને દંડ પણ થઈ શકે છે.

5- જ્યાં અપરાધમાં સગીરની હેરફેરનો સમાવેશ થાય છે, ત્યાં સખત કેદની સજા થશે, જેની મુદત દસ વર્ષથી ઓછી નહીં હોય. તેને વધારીને આજીવન કેદ ઉપરાંત દંડ પણ થઈ શકે છે.

6- જ્યાં ગુનામાં એક કરતાં વધુ સગીરોની હેરફેરનો સમાવેશ થાય છે, તો તેને 14 વર્ષથી ઓછી ન હોય તેવી સખ્ત કેદની સજા થશે. આ આજીવન કેદ સુધી લંબાવી શકે છે, અને દંડ પણ લાદવામાં આવી શકે છે.

7- જો કોઈ વ્યક્તિ એક કરતા વધુ પ્રસંગોએ સગીરોની હેરફેરના ગુનામાં દોષિત ઠરે છે, તો આવી વ્યક્તિને આજીવન કેદની સજા થશે. આનો અર્થ એ થયો કે વ્યક્તિએ બાકીનું જીવન જેલમાં પસાર કરવું પડશે અને દંડ પણ ભરવો પડશે.

8- જ્યારે કોઈપણ જાહેર સેવક અથવા પોલીસ અધિકારી કોઈપણ વ્યક્તિની હેરફેરમાં સંડોવાયેલા હોય, ત્યારે આવા જાહેર સેવક અથવા પોલીસ અધિકારીને આજીવન કેદની સજા કરવામાં આવશે, જેનો અર્થ તે વ્યક્તિના બાકીના કુદરતી જીવન માટે કેદ થશે. આ સિવાય દંડ પણ ચૂકવી શકાય છે.

આ પણ વાંચો: ઝારખંડની ચંપઈ સરકાર ચૂંટણી મોડમાં; ખેડૂતો, યુવાનો માટે કરી આ જાહેરાત