પુતિનની ચીન મુલાકાત પર દુનિયાની નજર, જાણો કોના ટેન્શનમાં વધારો?

• પુતિનનો પાંચમો કાર્યકાળ શરૂ થયા બાદ પ્રથમ વિદેશ મુલાકાત
• વિશ્વની નજર આ બંને નેતાઓની મુલાકાત પર
• રશિયા આર્થિક રીતે ચીન પર વધુ નિર્ભર

બેઇજિંગ, 16 મે: રશિયાને ભારતનો બેસ્ટ ફ્રેન્ડ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે પણ વૈશ્વિક સ્તરે કોઈ મુદ્દો ઊભો થાય છે ત્યારે બંને દેશો એકબીજાને ટેકો આપે છે. પરંતુ હવે ચીને પણ રશિયા અને ભારતની મિત્રતામાં પ્રવેશવાનું શરૂ કર્યું છે. આ જ કારણ છે કે વ્લાદિમીર પુતિન પાંચમી વખત રાષ્ટ્રપ્રમુખ બન્યા બાદ સીધા ચીન પહોંચી ગયા છે. રશિયાના રાષ્ટ્રપ્રમુખ વ્લાદિમીર પુતિન ગુરુવારે બેઇજિંગ પહોંચ્યા જ્યાં ચીનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ શી જિનપિંગ દ્વારા તેમનું ઉષ્માભર્યું સ્વાગત કરવામાં આવ્યું. પુતિન અને જિનપિંગ વચ્ચેની આ બેઠક પર દુનિયાની નજર છે, ખાસ કરીને અમેરિકા સહિત પશ્ચિમી દેશોના ટેન્શનમાં વધારો થયો છે.

વાસ્તવમાં, ફેબ્રુઆરી 2022 માં યુક્રેન પર મોસ્કોના હુમલા પછી, રશિયા આર્થિક રીતે ચીન પર વધુ નિર્ભર થઈ ગયું છે અને આ સંજોગો વચ્ચે પુતિનની મુલાકાત ચીનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ સાથે થઈ રહી છે. પુતિન મુલાકાત દરમિયાન તેમના સમકક્ષ શી જિનપિંગ અને અન્ય ટોચના અધિકારીઓ સાથે બેઠકો કરશે, 2022 માં હસ્તાક્ષર કરાયેલા ‘અમર્યાદિત ભાગીદારી’ કરાર પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂકશે.

વિશ્વની નજર આ બેઠક પર છે
રશિયા અને ચીનના એકસાથે આવવાથી અમેરિકા સહિત પશ્ચિમી દેશો નારાજ થશે. અત્રે નોંધનીય છે કે વ્લાદિમીર પુતિનનો પાંચમો કાર્યકાળ શરૂ થયા બાદ આ તેમની પ્રથમ વિદેશ મુલાકાત છે. એટલે કે રશિયા ચીનને કેટલી પ્રાધાન્ય આપી રહ્યું છે તે તેમની મુલાકાત પરથી જ સમજી શકાય છે. જો પુતિન ઈચ્છે તો તેમની પ્રથમ મુલાકાત માટે ભારત અથવા અન્ય કોઈ દેશને પસંદ કરી શક્યા હોત, પરંતુ હાલની વૈશ્વિક સ્થિતિ અને યુક્રેન યુદ્ધના કારણે સર્જાયેલી પરિસ્થિતિને જોતા ચીનની આ મુલાકાત રશિયા માટે વધુ યોગ્ય છે. હવે વિશ્વની નજર પુતિન અને જિનપિંગ વચ્ચેની આ બેઠકમાંથી શું થાય છે તેના પર છે.

રશિયા-ચીન મિત્રતા વધી રહી છે?
વાસ્તવમાં જો વૈશ્વિક સ્તરે જોવામાં આવે તો ચીને હંમેશા રશિયાને કેટલાક સમયથી સમર્થન આપ્યું છે. બેઇજિંગે યુક્રેન યુદ્ધમાં રશિયાને રાજકીય રીતે સમર્થન આપ્યું છે. જોકે ચીન રશિયાને સીધા શસ્ત્રોની નિકાસ કરતું નથી, તે રશિયાના યુદ્ધમાં યોગદાન તરીકે મશીનના ભાગો, ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને અન્ય માલસામાનની નિકાસ કરે છે. રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધમાં ચીને પોતાને તટસ્થ બતાવવાનો પ્રયાસ કર્યો છે, પરંતુ અમેરિકા સહિતના પશ્ચિમી દેશો જાણે છે કે આ માત્ર દેખાડો પૂરતું જ સીમિત છે. ચીન જરૂર પડ્યે પુતિનને સાથ આપશે કારણ કે ચીન અને રશિયાએ ફેબ્રુઆરી 2022માં ‘નો લિમિટ’ ભાગીદારીની જાહેરાત કરી હતી.

શા માટે પ્રથમ પ્રવાસ પર ચીન?
રશિયન રાષ્ટ્રપ્રમુખના વિદેશ નીતિના સહયોગી યુરી ઉશાકોવે કહ્યું કે ,પુતિને વ્યૂહાત્મક ભાગીદારીને કારણે ચીનને પોતાની પ્રથમ મુલાકાત તરીકે પસંદ કર્યું છે. અત્રે એ ઉલ્લેખ કરવો પણ જરૂરી છે કે યુક્રેન સામે યુદ્ધની ઘોષણા કરનાર રશિયા સામેના આર્થિક પ્રતિબંધોનો ચીને સતત વિરોધ કર્યો છે. હાલમાં, રશિયા અને ચીન બંનેની સ્થિતિ એ અર્થમાં સમાન છે કે બંને દેશોએ નાટો અને પશ્ચિમી દેશો સાથે વિવાદો વધારી દીધા છે અને તે બંને પશ્ચિમ એશિયા અને દક્ષિણ અમેરિકામાં પોતાનો પ્રભાવ સ્થાપિત કરવા માંગે છે.

પુતિન એકલા નથી
ઉલ્લેખનીય છે કે પુતિન ચીનની મુલાકાતે એકલા નથી આવ્યા, તેમની સાથે એક વિશાળ કાફલો છે. રશિયન પ્રમુખ પાંચ નાયબ વડા પ્રધાનો, આર્થિક, રાજદ્વારી અને સુરક્ષા એજન્સીઓના વડા, લશ્કરી-તકનીકી સહકાર માટે ફેડરલ સર્વિસના વડાઓ, રશિયન રેલવે, રોસાટોમ સ્ટેટ એટોમિક એનર્જી કોર્પોરેશન અને રોસકોસમોસ સ્ટેટ કોર્પોરેશન ફોર સ્પેસ સહિત એક વિશાળ પ્રતિનિધિમંડળ લાવ્યા છે. એટલું જ નહીં, આ સિવાય રશિયાના 20 પ્રાંતના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ પણ પુતિનની સાથે છે.

પુતિન કેમ ગયા ચીન?
પુતિનની આ મુલાકાત એવા સમયે થઈ રહી છે જ્યારે યુક્રેન યુદ્ધના કારણે ચીન પર અમેરિકા અને યુરોપિયન યુનિયનના દેશો દ્વારા ચીનને મોસ્કોથી દૂર રહેવાનું દબાણ છે. પુતિનની આ મુલાકાત ચીન પર મિત્રતા જાળવી રાખવાનું દબાણ પણ બનાવશે. અત્રે એ પણ નોંધનીય છે કે યુક્રેન યુદ્ધ દરમિયાન ચીન રશિયાના તેલ અને ગેસનો સૌથી મોટો લાભાર્થી બન્યો હતો. જિનપિંગ યુરોપિયન યુનિયન, ફ્રાન્સ, હંગેરી અને સર્બિયાના પ્રવાસેથી પરત ફર્યા ત્યારે પુતિને ગયા વર્ષે ઓક્ટોબરમાં ચીનની મુલાકાત પણ લીધી હતી. પુતિન ઈચ્છે છે કે ચીનની મદદથી રશિયાની અર્થવ્યવસ્થા પાછી પાટા પર આવે અને ચીન મોસ્કોમાં વધુ રોકાણ કરે.

આ પણ વાંચો:  અમેરિકી સંસદમાં ભારતીય મૂળના લોકોના પ્રતિનિધિત્વ અંગે વાઈસ પ્રેસિડેન્ટ કમલા હેરિસનું સૂચક નિવેદન