લોકસભા ચૂંટણી 2024: યોગી આદિત્યનાથથી લઈ અજીત પવાર સુધી, ભાજપનો ‘પરિવારવાદ’ કે પછી પ્રમોશન
HD ન્યૂઝ ડેસ્ક, 3 મે: લોકસભા ચૂંટણી 2024માં નેતાઓએ પરિવારવાદનો મુદ્દો પણ ઉઠાવ્યો હતો. પોતાના ભાષણોમાં તેને ખોટું ગણાવીને વિપક્ષી નેતાઓ પર તેને પ્રોત્સાહન આપવાનો આરોપ લગાવ્યો. ભારતીય જનતા પાર્ટીએ ઉત્તર પ્રદેશની કૈસરગંજ લોકસભા બેઠક પરથી પૂર્વ સાંસદ બ્રિજભૂષણ શરણ સિંહના સૌથી નાના પુત્ર કરણ ભૂષણ સિંહને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. એક તરફ પક્ષે જાતીય સતામણીના આરોપમાં છ વખતના સાંસદને મેદાનમાં નહીં ઉતારીને કોઈપણ પ્રકારના વિવાદને ટાળવાનો પ્રયાસ કર્યો છે. તેમજ કૈસરગંજ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં તેમનો પ્રભાવ ઓછો ન થાય તે માટે તેમણે બ્રિજ ભૂષણના પરિવારમાંથી કોઈને ટિકિટ આપી. બજરંગ પુનિયાએ તેને પરિવારવાદ કહ્યો.
ભાજપના નેતા વિનય સહસ્રબુદ્ધેએ ઓગસ્ટ 2023માં ઈન્ડિયન એક્સપ્રેસમાં લખેલા એક લેખમાં બીજેપીના વંશવાદનો બચાવ કર્યો હતો. તેમણે દલીલ કરી હતી કે આગામી પેઢીના નેતાને પાર્ટી કે રાજકારણમાં પ્રમોટ કરવા એ એક વાત છે અને પરિવાર માટે પાર્ટી સંભાળવી એ બીજી વાત છે. બીજું, તેમણે તેને વંશવાદી પક્ષ ગણાવ્યો અને કહ્યું કે સમસ્યા પક્ષમાં વંશવાદ નથી પરંતુ વંશવાદી પાર્ટીથી છે.
ભાજપ ‘પારિવારિક પક્ષ’ હોવાનો ઇનકાર કરી રહી છે. તે ઘણીવાર સપા અને કોંગ્રેસ પર વંશવાદની રાજનીતિ કરવાનો આરોપ લગાવે છે. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પણ ‘વંશવાદ’ પર સતત હુમલો કરતા રહ્યા છે. ભાજપના સ્ટાર પ્રચારક તરીકે, નરેન્દ્ર મોદી વારંવાર પ્રાદેશિક પક્ષો પર ‘પારિવારિક રાજકારણ’ પ્રેક્ટિસ કરવાનો આરોપ મૂકે છે.
PM મોદીએ પરિવારવાદ પર શું કહ્યું?
અલીગઢમાં એક રેલી દરમિયાન પીએમ મોદીએ કહ્યું હતું કે, “અગાઉ જ્યારે હું અલીગઢ આવ્યો હતો, ત્યારે મેં સપાને કોંગ્રેસના ભ્રષ્ટાચારને રોકવા માટે વિનંતી કરી હતી. તમે એટલું મજબૂત તાળું લગાવ્યું છે કે બંને રાજકુમારો ચાવી શોધી શકતા નથી. હવે દેશને ગરીબી અને ભ્રષ્ટાચારથી મુક્ત કરવાનો સમય આવી ગયો છે. ભત્રીજાવાદથી મુક્ત થવું પડશે.”
હવે ભાજપમાં વંશવાદના કેટલાક ઉદાહરણો જોઈએ:
- રાજનાથ સિંહના પુત્ર પંકજ સિંહ ઉત્તર પ્રદેશમાં ધારાસભ્ય છે
- ગોપીનાથ મુંડેની પુત્રી પંકજા મુંડે બીડથી લોકસભા ઉમેદવાર છે
- ગોપીનાથ મુંડે પ્રીતમ મુંડે બીડથી બે વખત સાંસદ છે
- પ્રમોદ મહાજનની પુત્રી પૂનમ મહાજન મુંબઈ ઉત્તર મધ્યથી સાંસદ છે
- સુષ્મા સ્વરાજના પુત્રી બાંસુરી સ્વરાજ નવી દિલ્હી લોકસભા સીટ પરથી ઉમેદવાર છે
- કલ્યાણ સિંહ પુત્ર રાજવીર સિંહ એટાહથી ઉમેદવાર છે
- નાથુરામ મિર્ધા પૌત્રી જ્યોતિ મિર્ધા નાગૌરથી ઉમેદવાર છે
રસપ્રદ વાત એ છે કે યોગી આદિત્યનાથ પોતે એક રીતે ‘પારિવારિક રાજકારણ’નું પરિણામ છે. તેમના કાકા અવૈદ્યનાથ ગોરખનાથ પીઠના મહંત હતા. તેમની બેન્ચમાં હજારો સાધુઓ હોવા છતાં, જ્યારે તેમના અનુગામી પસંદ કરવાનો સમય આવ્યો, ત્યારે અવૈદ્યનાથે તેમના ભત્રીજા આદિત્યનાથને પસંદ કર્યા. ચાર વર્ષ પછી, જ્યારે સાંસદ અવૈદ્યનાથે તેમની પરંપરાગત લોકસભા સીટ છોડવાનો નિર્ણય કર્યો, ત્યારે આદિત્યનાથને ત્યાંથી સાંસદ બનાવવામાં આવ્યા. યોગી આદિત્યનાથના પિતા આનંદ સિંહ બિષ્ટ અવૈદ્યનાથના મામાના પુત્ર હતા.
ભાજપના સાથી પક્ષોમાં પરિવારવાદ
મહેબૂબા મુફ્તી, પીડીપીના નેતા, જેની સાથે ભાજપે એકવાર કાશ્મીરમાં સરકાર બનાવી હતી, તેમના પિતા, જમ્મુ અને કાશ્મીરના ભૂતપૂર્વ મુખ્ય પ્રધાન મુફ્તી મોહમ્મદ સઈદ પાસેથી રાજકારણ વારસામાં મળ્યું હતું. પંજાબમાં ભાજપનું અકાલી દળ સાથે ગઠબંધન હતું જ્યાં પરિવારવાદ સંપૂર્ણ રીતે વર્ચસ્વ ધરાવે છે.
તે જ સમયે, બિહારમાં, ભાજપ, લોક જનશક્તિ પાર્ટી (રામ વિલાસ) સાથે ગઠબંધનમાં છે. તેના પ્રમુખ ચિરાગ પાસવાનને આ પાર્ટી તેમના પિતા રામવિલાસ પાસવાન પાસેથી વારસામાં મળી છે. ચિરાગ હાજીપુરથી લોકસભા ચૂંટણી લડી રહ્યો છે. તેમણે તેમના સાળાને તેમની વર્તમાન બેઠક (જમુઈ) પરથી ઉમેદવાર બનાવ્યા છે. તેમની પિતરાઈ બહેન શાંભવી પણ ચૂંટણી મેદાનમાં છે. કાકા પશુપતિનાથ પારસ સાંસદ છે. મેઘાલયમાં ભાજપની સહયોગી નેશનલ પીપલ્સ પાર્ટી છે. રાજ્યના વર્તમાન મુખ્યમંત્રી કોનરાડ સંગમાના પિતા પીએ સંગમા પણ મેઘાલયના સીએમ રહી ચૂક્યા છે.
ભાજપે શરદ પવારના ભત્રીજા અજિત પવારને મહારાષ્ટ્રમાં ડેપ્યુટી સીએમ બનાવ્યા છે. તેમની પત્નીને પણ લોકસભાની ટિકિટ આપી છે. આ પહેલા તેઓ સતત પવાર પરિવાર પર ભત્રીજાવાદ વધારવાનો આરોપ લગાવતા રહ્યા હતા. પીએમ મોદી એનસીપીને ફેમિલી લિમિટેડ પાર્ટી પણ કહેતા હતા.
કર્ણાટકમાં ભાજપ સાથે ગઠબંધન કરીને ચૂંટણી લડી રહેલી JDSએ પૂર્વ વડાપ્રધાન એચડી દેવગૌડાના પુત્ર અને રાજ્યના પૂર્વ મુખ્યમંત્રી એચડી કુમારસ્વામીને મેદાનમાં ઉતાર્યા છે. કર્ણાટક સરકારના પૂર્વ મંત્રી એચડી રેવન્નાના પુત્ર અને પૂર્વ વડાપ્રધાન એચડી દેવગૌડાના પૌત્ર પ્રજ્વલ રેવન્ના પણ જેડીએસની ટિકિટ પર પોતાનું રાજકીય નસીબ અજમાવી રહ્યા છે.
કોંગ્રેસમાં પરિવારવાદ
- તરુણ ગોગોઈનો પુત્ર ગૌરવ ગોગોઈ જોરહાટથી ઉમેદવાર છે
- કમલનાથ પુત્ર નકુલનાથ છિંદવાડાથી ઉમેદવાર છે
- હરીદ્વારથી હરીશ રાવતના પુત્ર વિરેન્દ્ર રાવત ઉમેદવાર છે
- પી ચિદમ્બરમના પુત્ર કાર્તિ ચિદમ્બરમ શિવમોગાથી ઉમેદવાર છે
- મલ્લિકાર્જુન ખડગેના જમાઈ રાધાકૃષ્ણ ડોડામણી ગુલબુર્ગાથી ઉમેદવાર છે
- સુશીલ શિંદેની પુત્રી પ્રણિતી શિંદે સોલાપુરથી ઉમેદવાર છે
સપામાં પરિવારવાદ
- મુલાયમ સિંહના પુત્ર અખિલેશ યાદવ સપાના વડા અને કન્નૌજથી ઉમેદવાર છે
- મુલાયમ સિંહની વહુ ડિમ્પલ યાદવ મૈનપુરીથી ઉમેદવાર છે
- શિવપાલ યાદવના પુત્ર આદિત્ય યાદવ બદાઉનથી ઉમેદવાર છે
- અખિલેશ યાદવના પિતરાઈ ભાઈ અક્ષય યાદવ ફિરોઝાબાદથી ઉમેદવાર છે
- અખિલેશ યાદવના પિતરાઈ ભાઈ ધર્મેન્દ્ર યાદવ આઝમગઢથી ઉમેદવાર છે
આરજેડીમાં પરિવારવાદ
- રોહિણી આચાર્ય પિતા લાલુ યાદવ, માતા રાબડી દેવી (બંને બિહારના ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી)
- મીસા ભારતીના પિતા લાલુ યાદવ, માતા રાબડી દેવી (બંને બિહારના ભૂતપૂર્વ મુખ્યમંત્રી)
- સુધાકર સિંહના પિતા જગદાનંદ સિંહ, પૂર્વ મંત્રી
- કુમાર સર્વજીતના પિતા, સ્વ.રાજેશ કુમાર, પૂર્વ સાંસદ
- કુમાર ચંદ્રદીપના પિતા આર.કે.યાદવ, ભૂતપૂર્વ રાજ્યસભા અને ભૂતપૂર્વ લોકસભા સાંસદ
લાલુ-રાબડીના પુત્ર અને આરજેડી ધારાસભ્ય તેજસ્વી યાદવ પોતાના વિરોધીઓ પર પરિવારવાદ સામે કેવી રીતે પ્રહારો કરે છે તેનું આ ઉદાહરણ છે.
प्रधानमंत्री मोदी जी आज बिहार में प्रथम चरण की 𝟒 सीटों का प्रचार करने आएंगे। चारों सीटों पर विशुद्ध 𝟏𝟎𝟎% परिवारवादी उम्मीदवार है इनमें से दो कथित क्षेत्रीय परिवारवादी पार्टियों के तथा दो उम्मीदवार देश की सबसे बड़ी परिवारवादी एवं वंशवादी नेताओं से भरी पड़ी 𝐁𝐉𝐏 पार्टी के है।…
— Tejashwi Yadav (@yadavtejashwi) April 4, 2024
જેએમએમમાં નેપોટિઝમ
ઝારખંડ મુક્તિ મોરચાના ધારાસભ્ય અને જેએમએમ પ્રમુખ શિબુ સોરેનની પુત્રવધૂ સીતા સોરેન લોકસભાની ચૂંટણી પહેલા ભાજપમાં જોડાઈ ગઈ છે. તેમના પતિ દુર્ગા સોરેન, જેએમએમ ચીફના પુત્ર અને ઝારખંડના પૂર્વ સીએમ હેમંત સોરેનના મોટા ભાઈ પણ રાજકારણમાં હતા. ED દ્વારા ઝારખંડના પૂર્વ સીએમ હેમંત સોરેનની ધરપકડ બાદ તેમની પત્ની કલ્પના સોરેન પણ રાજકારણમાં આવે તેવી શક્યતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે.
મમતા બેનર્જી અને માયાવતીએ પણ તેમના ભત્રીજાઓ (અભિષેક બેનર્જી અને આકાશ આનંદ)ને રાજકારણમાં પ્રમોટ કર્યા છે.
આ પણ વાંચો :શા માટે રાહુલ ગાંધી રાયબરેલીથી લડી રહ્યા છે ચૂંટણી, શું અમેઠીમાંથી હારનો ડર પરેશાન કરી રહ્યો છે?
