નાટો શું છે?, જેને લઇ પુતિને ત્રીજા વિશ્વ યુદ્ધની આપી ચેતવણી?

રશિયા, 18 માર્ચ : રશિયાના રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિને સતત પાંચમી વખત રાષ્ટ્રપતિની ચૂંટણી જીતી લીધી છે. એકતરફી ચૂંટણી જીત્યા બાદ તેમણે એવી ચેતવણી આપી છે, જેણે સમગ્ર વિશ્વમાં હલચલ મચાવી દીધી છે. પુતિને કહ્યું કે જો અમેરિકાની આગેવાની હેઠળના નોર્થ એટલાન્ટિક ટ્રીટી ઓર્ગેનાઈઝેશન (નાટો) અને રશિયા વચ્ચે સીધો સંઘર્ષ થાય છે તો તેનાથી ત્રીજું વિશ્વ યુદ્ધ થઈ શકે છે. તો આવો ચાલો જાણીએ કે નાટો શું છે અને રશિયા સાથે તેનો ઇતિહાસ શું છે.

નાટો શું છે?
નાટો એ અમેરિકા અને તેના સહયોગી દેશોનું લશ્કરી જોડાણ છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધ પછી 4 એપ્રિલ, 1949 ના રોજ સંધિ દ્વારા તેની રચના કરવામાં આવી હતી. અમેરિકા, ફ્રાન્સ અને યુનાઇટેડ કિંગડમ (યુકે) સહિત કુલ 12 દેશોએ તેની સ્થાપના કરી હતી. હાલમાં તેના સભ્યોની સંખ્યા 32 છે. નાટોની સૌથી મહત્ત્વની જોગવાઈ એ છે કે જો આમાંથી કોઈ એક દેશ પર કોઈ હુમલો કરે તો તેને તમામ દેશો પર હુમલો માનવામાં આવે છે.

નાટો સાથે રશિયાનો વિવાદ

વાસ્તવમાં, નાટોની રચના રશિયા (તત્કાલીન સોવિયત યુનિયન)ને ધ્યાનમાં રાખીને કરવામાં આવી હતી અને તેનું મુખ્ય લક્ષ્ય સોવિયત સંઘના વિસ્તરણને રોકવાનું હતું. નાટોની રચના થઈ તે સમય શીત યુદ્ધની શરૂઆત હતો અને વિશ્વ બે જૂથોમાં વહેંચાયેલું હતું, અમેરિકા અને સોવિયેત યુનિયન.

નાટો હેઠળ, સોવિયેત યુનિયનની આસપાસ ઘણા લશ્કરી થાણા બનાવવામાં આવ્યા હતા, જે લશ્કરી સંઘર્ષની સ્થિતિમાં નિર્ણાયક સાબિત થઈ શકે છે.

યુક્રેન પરના વિવાદનો નાટો સાથે શું સંબંધ છે?

1991 માં, જ્યારે સોવિયેત યુનિયન 15 નવા દેશોમાં વિભાજિત થયું, ત્યારે અમેરિકા એકમાત્ર મહાસત્તા રહી ગયું. તેમના નેતૃત્વ હેઠળ, સોવિયેત સંઘથી અલગ થયેલા ઘણા દેશો નાટોમાં જોડાયા અને આ રીતે નાટોના લશ્કરી મથકો રશિયાની ખૂબ નજીક આવી ગયા. હવે યુક્રેન, જે રશિયા સાથે સરહદ વહેંચે છે, તે પણ નાટોમાં જોડાવા માંગે છે. જો આવું થાય, તો રશિયા સંપૂર્ણપણે નાટોથી ઘેરાઈ જશે, જે તે બિલકુલ ઇચ્છતું નથી.

પુતિન શું ઈચ્છે છે?

યુક્રેન યુદ્ધ પહેલા પુતિને કાયદાકીય ગેરંટી માંગી હતી કે યુક્રેનને નાટોમાં સામેલ કરવામાં નહીં આવે. તેમણે પૂર્વ યુરોપ અને રશિયાના પડોશી દેશોમાં નાટોની સૈન્ય પ્રવૃત્તિઓ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની પણ માંગ કરી હતી.જો કે, જ્યારે આવી કોઈ ગેરંટી આપવામાં આવી ન હતી, ત્યારે રશિયાએ ફેબ્રુઆરી 2022માં યુક્રેન પર હુમલો કર્યો હતો. દરમિયાન, 2023 માં ફિનલેન્ડ અને 2024 માં સ્વીડન નાટોમાં જોડાયા છે, જે રશિયા માટે એક ફટકો છે.

પુતિને ત્રીજા વિશ્વ યુદ્ધની ચેતવણી કેમ આપી?

વાસ્તવમાં, નાટોનો હિસ્સો એવા ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ ઈમેન્યુઅલ મેક્રોને કહ્યું હતું કે તેઓ યુક્રેન યુદ્ધમાં પોતાના જમીની દળોને મેદાનમાં ઉતારવાની શક્યતાને નકારી શકતા નથી. આ નિવેદન અને રશિયા અને નાટો વચ્ચેના સંઘર્ષના ડર પર પુતિને આંતરરાષ્ટ્રીય સમાચાર એજન્સી રોઇટર્સને કહ્યું, “આધુનિક વિશ્વમાં કંઈપણ શક્ય છે. તે દરેક માટે સ્પષ્ટ છે કે આ ત્રીજા વિશ્વ યુદ્ધથી માત્ર એક પગલું દૂર હશે.”

નાટો અને રશિયાની લશ્કરી તાકાત કેટલી છે?

સૈન્ય તાકાતની દૃષ્ટિએ નાટો રશિયા કરતાં ઘણું આગળ છે. જ્યારે નાટોમાં સમાવિષ્ટ તમામ 30 દેશોનું સંરક્ષણ બજેટ 2021માં $1,174 બિલિયન હતું, તેની સરખામણીમાં રશિયાનું સંરક્ષણ બજેટ માત્ર $61.7 બિલિયન છે. જો નાટો સીધા યુદ્ધમાં સામેલ થાય છે, તો તે સભ્ય દેશોના 3.3 મિલિયન સૈનિકોનો ઉપયોગ કરી શકે છે. તેની સરખામણીમાં રશિયા પાસે માત્ર 12 લાખ સૈનિકો છે. હવાઈ તાકાતમાં પણ નાટો આગળ છે.