‘POCSO એક્ટ’ શું છે? કોણ દોષિત હોઈ શકે અને સજા શું છે?

નવી દિલ્હી, ૧૫ માર્ચ : સમાચારોમાં અવારનવાર આપણે POCSO એક્ટનો ઉલ્લેખ સાંભળી છીએ. POCSO એક્ટના કેસો દેશના સૌથી ગંભીર ગુનાઓમાંનો એક છે. આવા કેસમાં જો દોષી સાબિત થાય તો આકરી સજાની જોગવાઈ પણ કરવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં POCSO એક્ટ શું છે અને જો તેમાં દોષી સાબિત થાય તો શું સજા થાય છે. આવા અનેક પાસાઓ વિશે આવો જાણીએ.

આપણાં દેશમાં મહિલાઓથી માંડીને નાની છોકરીઓ જાતીય સતામણી જેવી ઘટનાઓનો શિકાર બની રહી છે. સગીર છોકરીઓને આવી ઘટનાઓથી બચાવવા માટે POCSO એક્ટ લાવવામાં આવ્યો છે. હાલમાં જ કર્ણાટકમાં ભાજપના દિગ્ગજ નેતા બીએસ યેદિયુરપ્પા પર POCSO એક્ટ હેઠળ ફરિયાદ નોધાઈ છે. આવા ઘણા કિસ્સાઓ જોવા મળે છે જેમાં ક્યારેક મોટા નેતા, અભિનેતા અથવા રમતવીર પણ સામેલ હોય છે. જો કે ક્યારેક તેના દુરુપયોગના અહેવાલો આવે છે

POCSO એક્ટ શું છે?
ખરેખર, POCSO એક્ટનું પૂરું નામ પ્રોટેક્શન ઓફ ચિલ્ડ્રન ફ્રોમ સેક્સ્યુઅલ ઓફેન્સ એક્ટ છે. તેને હિન્દીમાં ચાઇલ્ડ સેક્સ્યુઅલ ઓફેન્સ પ્રોટેક્શન એક્ટ પણ કહેવામાં આવે છે. આ કાયદો 2012માં લાવવામાં આવ્યો હતો. તેની રજૂઆતનું સૌથી મોટું કારણ જાતીય સતામણીના કેસોમાં સગીર છોકરીઓને રક્ષણ પૂરું પાડવાનું હતું. જો કે, આ કાયદો 18 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના છોકરાઓ અને છોકરીઓ બંનેને લાગુ પડે છે. POCSO હેઠળ દોષિત ઠરે તો કડક સજાની જોગવાઈ પણ છે અગાઉ ફાંસીની સજાની જોગવાઈ ન હતી, પરંતુ બાદમાં આ કાયદામાં આજીવન કેદ જેવી સજા પણ ઉમેરવામાં આવી.

POCSO એક્ટમાં સજાની જોગવાઈ શું છે?

POCSO એક્ટમાં વિવિધ પ્રકારની સજાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. આમાં ગુનેગારને 20 વર્ષની જેલથી લઈને આજીવન કેદની સજા થઈ શકે છે. આ સિવાય દંડ પણ ભરવો પડી શકે છે. ચાલો હવે જાણીએ કે કયા ગુનાની પરિસ્થિતિ માટે શું સજા આપવામાં આવી છે –

• પોર્નોગ્રાફી માટે બાળકનો ઉપયોગ કરવા બદલ દોષિત ઠરનાર કોઈપણ વ્યક્તિને 5 વર્ષ સુધીની જેલની સજા અને દંડ થઈ શકે છે.
• જો કોઈ વ્યક્તિ બીજી વખત પોર્નોગ્રાફી માટે બાળકનો ઉપયોગ કરતા પકડાય તો તેને 7 વર્ષની જેલ અને અલગથી દંડ ભરવો પડી શકે છે.
• બાળકની અશ્લીલ તસવીરો એકઠી કરવા અથવા તેને કોઈની સાથે શેર કરવા બદલ પણ સજાની જોગવાઈ છે.
• આવા કિસ્સાઓમાં, ગુનેગારને ત્રણ વર્ષની જેલની સજા થઈ શકે છે અથવા જેલ અને દંડ બંનેની સજા થઈ શકે છે.
• જો 16 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળક પર જાતીય હુમલાનો આરોપ સાબિત થાય છે, તો 20 વર્ષની જેલથી આજીવન કેદ સુધીની સજાની જોગવાઈ છે.
• જો કે, જો આ કેસમાં સગીરનું મૃત્યુ થાય છે, તો ગુનેગારને મૃત્યુદંડ પણ આપી શકાય છે.
• કોણ દોષિત હોઈ શકે?

આ સાથે એ પણ સ્પષ્ટ કરી દઈએ કે POCSO એક્ટ હેઠળ માત્ર પુરૂષોને જ સજા આપવામાં આવતી નથી, પરંતુ જો કોઈ મહિલાએ પણ જાતીય ગુના કર્યા હોય તો જો તે દોષિત સાબિત થાય તો મહિલાને પણ તે જ સજા આપવામાં આવે છે. આ સિવાય પીડિત માત્ર છોકરી જ નહીં પરંતુ છોકર પણ હોઈ શકે છે. સગીર બાળકોની જાતીય સતામણીના ઘણા કિસ્સાઓ પણ પ્રકાશમાં આવતા રહે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ કાયદા હેઠળ, ગુનો કરનાર દરેક માટે સમાન સજાની જોગવાઈ છે.