ઉત્તરાખંડ, 01 જાન્યુઆરી : દેશમાં એવી ઘણી જગ્યાઓ છે જ્યાં અન્ય રાજ્યોના લોકો જમીન ખરીદી શકતા નથી. જેમાં મોટાભાગના પહાડી રાજ્યોનો સમાવેશ થાય છે. જમીનની ખરીદી અને વેચાણ અંગે દરેક રાજ્યના પોતાના નીતિ નિયમો હોય છે. જો તમે આવા રાજ્યમાં જમીન ખરીદવા માંગો છો, તો તમારે પહેલા તે રાજ્યના રહેવાસી બનવું પડશે.
ઉત્તરાખંડના મુખ્યમંત્રી પુષ્કર સિંહ ધામીની સરકાર જમીન કાયદામાં સુધારો કરવાની તૈયારી કરી રહી છે. કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે આ સુધારા બાદ અન્ય રાજ્યોના લોકો માટે ઉત્તરાખંડમાં જમીન ખરીદવી મુશ્કેલ બની જશે. સૌ પ્રથમ 2003 માં તત્કાલીન મુખ્યમંત્રી એનડી તિવારીએ જમીન કાયદામાં સુધારો કર્યો અને અન્ય રાજ્યોના લોકોને પહાડી વિસ્તારોમાં 500 ચોરસ મીટર સુધીની જમીન ખરીદવાની મંજૂરી આપી. તે પછી પૂર્વ સીએમ બીસી ખંડુરીના નેતૃત્વમાં ભાજપ સરકારે આ મર્યાદા ઘટાડીને 250 ચોરસ મીટર કરી હતી. અલબત્ત, ઉત્તરાખંડ જ એકમાત્ર એવું રાજ્ય નથી જ્યાં બહારના રાજ્યોના લોકો જમીન ખરીદી શકતા નથી. દેશના ઘણા રાજ્યો આમાં સામેલ છે.
હિમાચલ પ્રદેશ પણ એ રાજ્યોમાં સામેલ છે જ્યાં રાજ્ય બહારના લોકોને જમીન ખરીદવા પર પ્રતિબંધ છે. હિમાચલ પ્રદેશમાં રાજ્ય બહારના લોકોને પહાડી વિસ્તારોમાં મિલકત ખરીદવાની મંજૂરી નથી. વાસ્તવમાં, આ પ્રતિબંધ 1972ના જમીન અધિનિયમની કલમ 118 અમલમાં આવ્યા બાદ લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. હિમાચલ પ્રદેશ ટેનન્સી એન્ડ લેન્ડ રિફોર્મ્સ એક્ટની કલમ 118 મુજબ, કોઈ પણ બિન-ખેડૂત અથવા બહારના રાજ્યના રહેવાસી હિમાચલ પ્રદેશમાં ખેતીની જમીન ખરીદી શકતા નથી. એટલું જ નહીં સ્થાનિક લોકો વસિયતનામા દ્વારા પણ રાજ્ય બહારના લોકોને જમીન ટ્રાન્સફર કરી શકતા નથી.
હિમાચલમાં જમીન કેવી રીતે ખરીદવી
અહીં કલમ 118 માં એવી વ્યવસ્થા છે, જે રાજ્યની બહારના વ્યક્તિને સત્તાવાર સંમતિની વિનંતી કર્યા પછી હિમાચલ પ્રદેશમાં જમીન અને મિલકત બંને ખરીદવાની મંજૂરી આપે છે. અહીં જમીન શબ્દનો અર્થ છે કબજે કરેલી અથવા લીઝ પર આપવામાં આવેલી ખેતીલાયક જમીન છે. રાજ્ય બહારની વ્યક્તિએ જમીન ખરીદવા માટે અરજી સબમિટ કરવાની રહેશે. તેમાં તેને કારણ જણાવવું પડશે કે તે કયા હેતુથી જમીન ખરીદી રહ્યા છે. રાજ્ય સરકાર અરજદાર દ્વારા આપવામાં આવેલી તમામ માહિતીની ચકાસણી અને પુષ્ટિ કર્યા પછી નિર્ણય લે છે.
સિક્કિમમાં નથી ખરીદી શકતા મિલકત
માત્ર સિક્કિમના લોકો જ સિક્કિમમાં જમીન ખરીદી અને વેચી શકે છે. બંધારણની કલમ 371F સિક્કિમને વિશેષાધિકારો આપે છે. આ કલમ બહારના લોકો માટે સિક્કિમમાં ખેતીની જમીન અથવા મિલકતના વેચાણ અને ખરીદી પર પ્રતિબંધ મૂકે છે. એટલું જ નહીં, સિક્કિમના આદિવાસી વિસ્તારોમાં માત્ર આદિવાસીઓ જ ખેતીની જમીન અને મિલકત ખરીદી શકે છે. અહીં માત્ર સ્થાનિક લોકોને જ સ્થાવર મિલકત ખરીદવાની છૂટ છે. તેમજ, આદિવાસી વિસ્તારોમાં ફક્ત સિક્કિમના આદિવાસીઓ જ સ્થાવર મિલકત ખરીદી શકે છે. પરંતુ, બહારના લોકો ઔદ્યોગિક મકાન બાંધકામ માટે ખેતીની જમીન ખરીદી શકે છે.
અરુણાચલમાં જમીન ખરીદવી અશક્ય
અરુણાચલ પ્રદેશમાં પણ રાજ્ય બહારના લોકોને મિલકત ખરીદવાની મંજૂરી નથી. પરંતુ, સરકારની પરવાનગી મેળવ્યા પછી ખેતીની જમીન ટ્રાન્સફર કરી શકાય છે. અરુણાચલ પ્રદેશ 1963માં રાજ્ય બન્યું ત્યારે વિશેષાધિકાર તરીકે કલમ 371A મળી હતી. આ મુજબ રાજ્યમાં બહારના લોકોને જમીન ખરીદવાની છૂટ નથી. આ સિવાય મિઝોરમ, મેઘાલય અને મણિપુરમાં પણ પ્રોપર્ટીની ખરીદી અને વેચાણ સંબંધિત ઘણા નીતિ નિયમો છે.
શિલોંગમાં મિલકત ખરીદવામાં કોઈ છૂટ નથી
અરુણાચલ પ્રદેશમાં કલમ 46 અનુસાર અનુસૂચિત જાતિ/અનુસૂચિત જનજાતિ અને પછાત વર્ગ સમુદાયની જમીનના ટ્રાન્સફર પર પ્રતિબંધ છે. આવી જમીન પડોશીઓ અને એક જ પોલીસ સ્ટેશન વિસ્તારમાં રહેતા લોકોને વસિયતનામા દ્વારા આપી શકાય છે. શિલાંગમાં પણ બહારના લોકોને મિલકત ખરીદવાની મંજૂરી આપવામાં આવી નથી. એવા ઘણા નીતિ નિયમો છે જેના કારણે ઉત્તર-પૂર્વના રહેવાસીઓ પણ એકબીજાના રાજ્યમાં જમીન ખરીદી શકતા નથી.
આ પણ વાંચો : લાલ સમુદ્રને લાલ કેમ કહેવામાં આવે છે, શું તે ખરેખર લાલ રંગનો છે?
