ઉત્તર ભારતનાં રાજ્યોમાં પરાળી સળગાવવાના કેસમાં ઘટાડાના આ છે કારણો

• કેન્દ્ર સરકારે ડાંગરના ભૂસાના વ્યવસ્થાપન માટે પાકના અવશેષો વ્યવસ્થાપન યોજના હેઠળ રૂ. 3,333 કરોડનું ભંડોળ બહાર પાડ્યું
• કમિશન નિયમિતપણે પંજાબ અને એનસીઆર રાજ્યોમાં ભૂસા સળગાવવાના નિયંત્રણ માટે કાર્ય યોજનાઓના અમલીકરણની સમીક્ષા કરી રહ્યું છે
• કમિશન માટે ઇસરો દ્વારા વિકસિત માનક પ્રોટોકોલ મુજબ ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાઓની જાણ કરવામાં આવે છે
• એક્સ-સીટુ પદ્ધતિ દ્વારા બાયોમાસ પ્લાન્ટ્સ, બોઈલર, પાલ લેટાઈઝેશન યુનિટ્સ અને ઈથેનોલમાંથી ભૂસાની વધતી જતી માંગને કારણે આ ઘટાડો 

નવી દિલ્હી, 30 ઑક્ટોબરઃ વર્તમાન ડાંગરની કાપણીની સિઝન એટલે કે 15મી સપ્ટેમ્બર, 2023થી 29મી ઓક્ટોબર, 2023ના 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન, હરિયાણા, પંજાબ, એનસીઆર-યુપી, એનસીઆર- રાજસ્થાન અને દિલ્હીમાં ભૂસા સળગાવવાની કુલ ઘટનાઓ 2021- 22માં 11,461, 13,964 હતી જે ઘટીને 2023 માં 6,391 થઈ છે, એટલે કે, અનુક્રમે 54.2% અને 44.3% નો ઘટાડો થયો તેમ કહી શકાય. અવારનવાર સમીક્ષા અને દૈનિક દેખરેખ સહિત વિવિધ હિતધારકો દ્વારા શ્રેણીબદ્ધ હસ્તક્ષેપના પરિણામે છેલ્લા બે વર્ષમાં ભૂસા બાળવાની ઘટનાઓમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે.જે એક્સ-સીટુ પદ્ધતિ દ્વારા બાયોમાસ પ્લાન્ટ્સ, બોઈલર, પાલ લેટાઈઝેશન યુનિટ્સ અને ઈથેનોલમાંથી ભૂસાની વધતી જતી માંગને કારણે આ ઘટાડો થયો છે.

કેન્દ્ર સરકારે અત્યાર સુધીમાં પાકના અવશેષો વ્યવસ્થાપન યોજના હેઠળ પંજાબ, એનસીઆર રાજ્યો અને જીએનસીટી દિલ્હી સરકારને વ્યક્તિગત ખેડૂતો/ કસ્ટમ હાયરિંગ સેન્ટર્સ અને સહકારી મંડળીઓ દ્વારા મશીનોની સબસિડી દ્વારા ખરીદી માટે આશરે રૂ. 3,333 કરોડનું ભંડોળ બહાર પાડ્યું છે, જેથી ડાંગરના ભૂસાના ઇન-સીટુ મેનેજમેન્ટની સુવિધા માટે તેમજ બેલિંગ / રેકિંગ મશીનો અને સાધનો માટે પણ એક્સ-સીટુ અરજીઓની સુવિધા આપવામાં આવી છે.

પંજાબમાં 1,17,672, હરિયાણા – 80,071 અને UP- NCRમાં – 7,986 ઉપલબ્ધ પાક અવશેષ વ્યવસ્થાપન (CRM) મશીનોની કુલ રકમ છે.સાથે જ વર્તમાન લણણીની મોસમ દરમિયાન ઉપલબ્ધતા વધારવા માટે NCR માટે પંજાબમાં વધારાના 23,000 CRM મશીનો, હરિયાણામાં 7,572 અને ઉત્તર પ્રદેશમાં 595 ખરીદવાની કાર્યવાહી ચાલી રહી છે.

પાછલા વર્ષોની સરખામણીમાં અત્યારે ડાંગરનો ભૂસો બાળવાની ઘટનાઓમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થયો છે જો કે, છેલ્લા કેટલાક દિવસો દરમિયાન પંજાબમાં પરાળ(પળું) સળગાવવાના કેસોમાં અચાનક વધારો જોવા મળ્યો છે, જેમાં 29 મી ઓક્ટોબરના રોજ પંજાબમાં ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાઓ 1,068 હતી. જો કે આગામી કેટલાક અઠવાડિયામાં લણણી ટોચ પર પહોંચવાની ધારણા છે.

પંજાબ અને હરિયાણામાં ભૂસા સળગાવવાની હરોળમાં પાછલા વર્ષની સરખામણીમાં ઘણો ઘટાડો જોવા મળ્યો છે,જે નીચે મુજબ છે.

પંજાબ

પંજાબમાં આ 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન 5,254 ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાઓ મળી છે જે 2022માં 12,112 અને 2021માં 9,001 હતી

પંજાબમાં ચાલુ વર્ષના 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન 2022 અને 2021ના અનુરૂપ સમયગાળાની તુલનામાં અનુક્રમે 56.6% અને 41.6% ઓછી છે

પંજાબમાં, આ 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન, આ વર્ષ દરમિયાન એક દિવસમાં સૌથી વધુ ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાની સંખ્યા 29મી ઑક્ટોબરે એટલે કે, 1,068 નોંધાઈ હતી જ્યારે 2022માં 28મી ઑક્ટોબરે 2,067 અને 2021માં 29મી ઑક્ટોબરે 1,353 નોંધાઈ હતી

પંજાબના પાંચ જિલ્લાઓ કે જ્યાં ચાલુ વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં સૌથી વધુ ભૂસા સળગાવવામાં આવ્યા છે

અમૃતસર – 1,060

તરન તારણ – 646

પટિયાલા-614

સંગરુર-564

ફિરોઝપુર-517

હરિયાણા

આ 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન હરિયાણામાં ભૂસા સળગાવવાની કુલ ઘટનાઓ 1,094 છે જે 2022 માં 1,813 અને 2021 માં 2,413 હતી.

2022 અને 2021ના અનુરૂપ સમયગાળાની તુલનામાં ચાલુ વર્ષ દરમિયાન હરિયાણામાં ખેતરમાં આગની ઘટનાઓ અનુક્રમે 39.7% અને 54.7% ઓછી છે.

હરિયાણામાં આ 45 દિવસના સમયગાળા દરમિયાન, આ વર્ષ દરમિયાન એક દિવસમાં સૌથી વધુ ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાની સંખ્યા 15મી ઑક્ટોબરે નોંધાઈ હતી એટલે કે, 2022માં 24મી ઑક્ટોબરે 250 અને 2021માં 15મી ઑક્ટોબરે 363 નોંધાઈ હતી.

હરિયાણાના પાંચ જિલ્લાઓ કે જ્યાં ચાલુ વર્ષમાં અત્યાર સુધીમાં સૌથી વધુ ભૂસા સળગાવવામાં આવ્યા છે

ફતેહાબાદ-180

કૈથલ – 151

અંબાલા-147

જીંદ-132

કુરુક્ષેત્ર-120

આથી પંજાબ અને હરિયાણાની રાજ્ય સરકારોને NCR અને સંલગ્ન વિસ્તારોમાં હવા ગુણવત્તા વ્યવસ્થાપન માટેના કમિશન (CAQM) દ્વારા સૂચન કરવામાં આવ્યું છે કે તેઓ સમગ્ર રાજ્યના વહીવટી તંત્રનું એકત્રીકરણ કરવા માટે ફ્રેમવર્ક અને ભૂસો સળગાવવાના નિયંત્રણ માટે નિવારક અને સુધારાત્મક પગલાં લેવા સમગ્ર રાજ્ય વહીવટી તંત્રને એકત્રિત કરવાની સલાહ આપવામાં આવી છે, જેથી પ્રાપ્ત થયેલા લાભો નષ્ટ ન થાય અને આગામી દિવસોમાં ગતિ જળવાઈ રહે તે સુનિશ્ચિત કરવા વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી શકાય.

આ ઉપરાંત, કમિશન ડાંગરના ભૂસા સળગાવવાની ઘટનાઓ પર પણ નજર રાખી રહ્યું છે અને પંજાબ, હરિયાણા અને ઉત્તરપ્રદેશની રાજ્ય સરકારો સાથે દૈનિક ધોરણે કાર્યવાહી કરી રહ્યું છે, જેમાં મુખ્ય સચિવો અને સંબંધિત જિલ્લાઓના ડેપ્યુટી કમિશનરોનો સમાવેશ થાય છે.

આ પણ વાંચો : ભારતે હવે બિયારણની ગુણવત્તા સુધારવા ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું પડશેઃ અમિત શાહ