લઘુમતી શિષ્યવૃત્તિ કૌભાંડનો પર્દાફાશ : કેન્દ્રીય મંત્રી સ્મૃતિ ઈરાનીએ આપ્યા સીબીઆઈ તપાસના આદેશ

ભારતના સૌથી મોટા લઘુમતી શિષ્યવૃત્તિ કૌભાંડનો પર્દાફાશ થયો છે. ઘણા રાજ્યોમાં નકલી લાભાર્થીઓ, નકલી સંસ્થાઓ અને નકલી નામો દ્વારા બનાવેલા બેંક ખાતાઓ સામે આવ્યા છે. આ મામલો કથિત રીતે લઘુમતી સંસ્થાઓ, રાજ્ય વહીવટ અને બેંકોમાં સંસ્થાકીય ભ્રષ્ટાચાર સાથે સંબંધિત છે. કેન્દ્રીય મંત્રી સ્મૃતિ ઈરાનીએ સીબીઆઈ તપાસ અંગે વાત કરી છે. ઈન્ડિયા ટુડે દ્વારા પ્રાપ્ત માહિતી અનુસાર, મદરેસા સહિત 1572 લઘુમતી સંસ્થાઓની તપાસમાં 830 નકલી/નોન-ઓપરેશનલ મળી આવી હતી, જેમાં 144 કરોડ રૂપિયાનું કૌભાંડ થયું છે.

માત્ર 5 વર્ષમાં 144.83 કરોડનું કૌભાંડ

વાસ્તવમાં, લઘુમતી બાબતોના મંત્રાલયે 10 જુલાઈના રોજ સીબીઆઈમાં તેની ફરિયાદ નોંધાવી હતી. મંત્રાલયે 34 રાજ્યોના 100 જિલ્લામાં આંતરિક તપાસ હાથ ધરી છે. 21 રાજ્યોની 1572 સંસ્થાઓમાંથી 830 સંસ્થાઓ નકલી મળી આવી છે. લગભગ 53 ટકા નકલી ઉમેદવારો મળી આવ્યા છે. છેલ્લા 5 વર્ષમાં માત્ર 830 સંસ્થાઓમાં 144.83 કરોડ રૂપિયાનું કૌભાંડ થયું છે. જો કે અન્ય સંસ્થાઓની પણ તપાસ ચાલી રહી છે. અત્યાર સુધી તપાસ કરાયેલા કેસોમાં, શિષ્યવૃત્તિના સાચા લાભાર્થીઓને થયેલા મોટા પાયે નુકસાન અને નકલી લાભાર્થીઓ દ્વારા સરકારી તિજોરીને રૂ.144 કરોડના નુકસાનની તપાસ માટે કેસ સીબીઆઈને સોંપવામાં આવ્યો છે. જો સૂત્રોનું માનીએ તો આ અનેક સ્તરે સંસ્થાકીય ભ્રષ્ટાચાર છે. સંસ્થાઓ ક્યાં તો અસ્તિત્વમાં નથી અથવા બિન-કાર્યકારી છે પરંતુ નેશનલ સ્કોલરશીપ પોર્ટલ અને યુનિફાઇડ ડિસ્ટ્રિક્ટ ઇન્ફોર્મેશન સિસ્ટમ ફોર એજ્યુકેશન (UDISE) બંને પર નોંધાયેલ છે.

830 સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા લાભાર્થીઓના ખાતા ફ્રીઝ કરવાનો આદેશ

1. છત્તીસગઢમાં 62 સંસ્થાઓની તપાસ: તમામ બોગસ/નોન-ઓપરેશનલ
2. રાજસ્થાનની 128 સંસ્થાઓની તપાસ કરવામાં આવી. 99 નકલી/નોન ઓપરેશનલ.
3. આસામ 68 ટકા નકલી
4. કર્ણાટક 64 ટકા નકલી
5. યુપીમાં 44 ટકા સુધી નકલી
6. બંગાળ 39 ટકા નકલી

નોડલ અધિકારી પણ તપાસ હેઠળ છે

સીબીઆઈ તપાસ કરશે કે કેવી રીતે સંસ્થાઓના નોડલ અધિકારીઓએ ઓકે રિપોર્ટ્સ આપ્યા, જિલ્લા નોડલ અધિકારીઓએ કેવી રીતે બનાવટી કેસોની ચકાસણી કરી અને કેટલા રાજ્યોએ કૌભાંડને વર્ષો સુધી ચાલુ રાખવા દીધું વગેરે. લઘુમતી બાબતોના મંત્રાલયના એક સૂત્રએ ઇન્ડિયા ટુડેને જણાવ્યું કે બેંકોએ લાભાર્થીઓ માટે નકલી ખાતા ખોલવાની મંજૂરી કેવી રીતે આપી. નકલી આધાર કાર્ડ અને કેવાયસીની તપાસ ચાલી રહી છે.

લઘુમતી બાબતોના મંત્રાલયની તપાસમાં નીચે મુજબની ઘણી બાબતો સામે આવી છે

1. મલપ્પુરમ, કેરળમાં: એક બેંક શાખાએ 66,000 શિષ્યવૃત્તિ આપી. લઘુમતી વિદ્યાર્થીઓની નોંધાયેલ સંખ્યા કરતાં વધુ (શિષ્યવૃત્તિ માપદંડ હેઠળ આવરી લેવામાં આવે છે)
2. J&K માં અનંતનાગ: કૉલેજમાં નોંધાયેલા વિદ્યાર્થીઓની કુલ સંખ્યા 5,000 છે જ્યારે દાવા કરાયેલી કુલ શિષ્યવૃત્તિની સંખ્યા 7,000 છે
3. તપાસ હેઠળના માતા-પિતાનો એક મોબાઈલ નંબર: 22 બાળકો અને બધા IX ધોરણમાં છે.
4. અન્ય લઘુમતી સંસ્થામાં: કોઈ છાત્રાલય નથી અને છતાં દરેક વિદ્યાર્થીએ હોસ્ટેલ શિષ્યવૃત્તિનો દાવો કર્યો હતો.
5. આસામ: બેંકની એક શાખામાં કથિત રીતે 66,000 લાભાર્થીઓ. મદરેસામાં વેરિફિકેશન ટીમને ધમકી આપવામાં આવી હતી. જો તેણે નોંધાયેલા વિદ્યાર્થીઓની વિગતો અને શિષ્યવૃત્તિનો દાવો કરવાની કોશિશ કરી તો તેને મારી નાખવામાં આવશે તેવી ધમકી આપી હતી.
6. પંજાબ: લઘુમતી વિદ્યાર્થીઓને શિષ્યવૃત્તિ મળી, શાળામાં નોંધણી પણ નથી થઈ અને હજુ પણ ચકાસણી થઈ નથી.

તમને જણાવી દઈએ કે લઘુમતી શિષ્યવૃત્તિની યોજના 2007-8માં શરૂ કરવામાં આવી હતી, ત્યારથી અત્યાર સુધીમાં હજારો કરોડના કૌભાંડનો અંદાજ છે. લઘુમતી બાબતોનું મંત્રાલય એક લાખ 80 સંસ્થાઓને શિષ્યવૃત્તિ આપે છે. વર્ગ 1 થી ઉચ્ચ શિક્ષણ મેળવતા લઘુમતી વિદ્યાર્થીઓ તેનો લાભ મેળવે છે.