- કોપનહેગન યુનિવર્સિટીના ગ્લોબ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ સાથે સંકળાયેલા સંશોધકોએ કરેલા અભ્યાસમાં ખુલાસો
- મોટી સંખ્યામાં પ્રજાતિઓના લુપ્ત થવાથી ઇકોસિસ્ટમ પર ઊંડી અસર પડવાનું પણ અનુમાન
નવી દિલ્હી, 02 જુલાઈ : જળવાયુ પરિવર્તનને કારણે વિશ્વની 3,722 પ્રજાતિઓ લુપ્ત થવાના જોખમમાં છે. આમાં સરિસૃપ, ઉભયજીવી, પક્ષીઓ અને સસ્તન જીવોનો પણ સમાવેશ થાય છે. આ પ્રજાતિ એવા વિસ્તારોમાં રહે છે જ્યાં તોફાન, ધરતીકંપ, સુનામી અને જ્વાળામુખી જેવી આપત્તિઓનું સૌથી વધુ જોખમ હોય છે. કોપનહેગન યુનિવર્સિટીના ગ્લોબ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ સાથે સંકળાયેલા સંશોધકોએ તાજેતરના અભ્યાસમાં આ વાતનો ખુલાસો કર્યો છે. આ અભ્યાસ પ્રોસીડિંગ્સ ઓફ ધ નેશનલ એકેડમી ઓફ સાયન્સમાં પ્રકાશિત થયો છે.
ટાપુઓ અને ઉષ્ણકટિબંધીય વિસ્તારોમાં રહેતી પ્રજાતિઓ જોખમમાં
સંશોધકોએ કુલ 34,035 પ્રજાતિઓનો અભ્યાસ કર્યો. તેમાંથી 10 ટકા કુદરતી આફતોના કારણે જોખમમાં છે. જ્યારે 5.4 ટકા પ્રજાતિઓ ઉચ્ચ જોખમમાં છે. આ લુપ્તપ્રાય પ્રજાતિઓમાં 5.7 ટકા પક્ષીઓ, 7 ટકા સસ્તન પ્રાણીઓ, 16 ટકા ઉભયજીવી અને 14.5 ટકા સરિસૃપનો સમાવેશ થાય છે. તેમાંથી 2,001 પ્રજાતિઓ એવી છે જે આ આફતોના ગંભીર ખતરા હેઠળ છે. સંશોધન મુજબ તેમાંથી 834 સરિસૃપ, 617 ઉભયજીવી, 302 પક્ષીઓ અને 248 સસ્તન પ્રાણીઓની પ્રજાતિઓ ગંભીર જોખમમાં છે. આ પ્રજાતિ મુખ્યત્વે ટાપુઓ અને ઉષ્ણકટિબંધીય વિસ્તારોમાં જોવા મળે છે.
આ પણ વાંચો : અમદાવાદમાં VHPએ કોંગ્રેસ કાર્યાલય પર રાહુલ ગાંધીના ફોટા પર કાળો સ્પ્રે માર્યો
વાવાઝોડાથી 983 પ્રજાતિઓનું અસ્તિત્વ જોખમમાં
આપત્તિઓના સંદર્ભમાં જ્યારે વાવાઝોડાને કારણે 983 પ્રજાતિઓનું અસ્તિત્વ જોખમમાં છે, ત્યારે ભૂકંપને કારણે 868, સુનામીને કારણે 272 અને જ્વાળામુખીના કારણે 171 પ્રજાતિઓ પ્રભાવિત થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, લગભગ 400 આવી પ્રજાતિઓની પણ ઓળખ કરવામાં આવી છે, જે માનવ દખલગીરીને કારણે લુપ્ત થવાના આરે છે.
ઇકોસિસ્ટમ પર ઊંડી અસર પડશે
સંશોધકોનું કહેવું છે કે આટલી મોટી સંખ્યામાં પ્રજાતિઓના લુપ્ત થવાથી ઇકોસિસ્ટમ પર ઊંડી અસર પડશે. જો જોવામાં આવે તો, ઇકોસિસ્ટમ સાથે સંબંધિત ઘણા મહત્વપૂર્ણ પાસાઓ જેમ કે પરાગનયન, બીજનો ફેલાવો, આ બધા સજીવો વચ્ચેની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા પર આધાર રાખે છે. આવી સ્થિતિમાં, આ ક્રિયાપ્રતિક્રિયાઓમાં સંકલનમાં વિક્ષેપ ગંભીર પરિણામો લાવી શકે છે. આને કારણે, માત્ર પ્રજાતિઓમાં ઝડપી ઘટાડો થશે નહીં પરંતુ ઇકોસિસ્ટમના કાર્યોને પણ નુકસાન થશે.
માનવ હસ્તક્ષેપ ઘટાડવાની જરૂર…
અભ્યાસ સાથે સંકળાયેલા વરિષ્ઠ સંશોધકો જોનાસ ગેલ્ડમેન અને બો ડાલ્સગાર્ડનું કહેવું છે કે આમાંથી અડધી પ્રજાતિઓ કુદરતી આફતોને કારણે લુપ્ત થવાના ઊંચા જોખમમાં છે. આમાંની ઘણી પ્રજાતિઓ ઉષ્ણકટિબંધીય ટાપુઓ પર જોવા મળે છે, જ્યાં માનવીએ પહેલાથી જ ઘણી પ્રજાતિઓ લુપ્ત કરી દીધી છે. જો આ પ્રજાતિઓને બચાવવી હોય તો તેમના વિસ્તારમાં માનવ હસ્તક્ષેપ ઓછો કરવો જોઈએ. આપણે યાદ રાખવું જોઈએ કે આબોહવા પરિવર્તન પણ માનવ ક્રિયાનું પરિણામ છે.
આ પણ વાંચો : ગુજરાતમાં નવા રાજ્યપાલની નિયુક્તિ થાય તો નવાઈ નહીં, જાણો શું છે કારણ
