HD ન્યુઝ ડેસ્કઃ 19 મે, 2023ના રોજ, આરબીઆઈએ 2000 રૂપિયાની નોટોનું સર્ક્યુલેશન પાછું ખેંચી લીધું છે. જોકે, 2000ની નોટ ઘણા વર્ષોથી ભાગ્યે જ જોવા મળતી હતી. એવું પણ કહેવામાં આવ્યું હતું કે આરબીઆઈએ ઘણા સમય પહેલા 2000ની નોટ છાપવાનું બંધ કરી દીધું હતું. આવી સ્થિતિમાં તમારા મનમાં એક પ્રશ્ન આવી શકે છે કે નોટોનું પ્રિન્ટિંગ ક્યાં થાય છે અને કોણ કરે છે?
ક્યાં છપાય છે નોટઃ વાસ્તવમાં, ભારતીય ચલણ છાપવાનું કામ ભારત સરકાર અને ભારતીય રિઝર્વ બેંક કરે છે. જેના માટે દેશભરમાં ચાર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ છે. અહીં નોટો છાપવામાં આવે છે અને ભારતીય ચલણી સિક્કા પણ ચાર ટંકશાળમાં બનાવવામાં આવે છે. મીડિયા રિપોર્ટ્સ અનુસાર, ભારતમાં નોટો છાપવાના હેતુથી વર્ષ 1926માં મહારાષ્ટ્રના નાસિકમાં એક પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ શરૂ કરવામાં આવી હતી. જેમાં 10, 100 અને 1000ની નોટ છાપવાની કામગીરી શરૂ કરવામાં આવી હતી. જોકે, ત્યારે પણ કેટલીક નોટો ઈંગ્લેન્ડથી આયાત કરવામાં આવી હતી. વર્ષ 1947 સુધી માત્ર નાસિક પ્રેસ જ નોટ છાપવાનું કામ કરતું હતું. તે પછી, વર્ષ 1975 માં, દેશનું બીજું પ્રેસ મધ્યપ્રદેશના દેવાસમાં સ્થાપાયું.
ચાર કરન્સી પ્રિન્ટીંગ પ્રેસઃ વર્ષ 1997માં સરકારે અમેરિકા, કેનેડા અને યુરોપની કંપનીઓ પાસેથી પણ નોટ મંગાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. વર્ષ 1999માં કર્ણાટકના મૈસૂરમાં અને ફરી વર્ષ 2000માં પશ્ચિમ બંગાળના સાલબોનીમાં નોટો છાપવા માટે પ્રેસ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. કુલ મળીને હાલમાં ભારતમાં ચાર કરન્સી પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ છે. દેવાસ અને નાસિકની પ્રેસ સિક્યોરિટી પ્રિન્ટિંગ એન્ડ મિન્ટિંગ કોર્પોરેશન ઓફ ઈન્ડિયાના નેતૃત્વ હેઠળ કામ કરે છે, જે નાણાં મંત્રાલય હેઠળ કામ કરે છે. જ્યારે, સાલ્બોની અને મૈસુરના પ્રેસ ભારતીય રિઝર્વ બેંક નોટ મુદ્રાન પ્રાઇવેટ લિમિટેડ દ્વારા સંચાલિત થાય છે, જે ભારતીય રિઝર્વ બેંકની પેટાકંપની છે.
કાગળ ક્યાંથી આવે છેઃ ભારતીય ચલણી નોટોમાં વપરાતા મોટાભાગના કાગળ જર્મની, યુકે અને જાપાનથી આયાત કરવામાં આવે છે. આરબીઆઈના અધિકારીઓના જણાવ્યા અનુસાર, 80% ભારતીય ચલણી નોટો વિદેશથી આવતા કાગળ પર છાપવામાં આવે છે. બાય ધ વે, ભારતમાં પેપર મિલ સિક્યોરિટી પેપર મિલ (હોશંગાબાદ) પણ છે. જે નોટ અને સ્ટેમ્પ માટે કાગળ બનાવવાનું કામ કરે છે. તે જ સમયે, નોટોમાં ઉપયોગમાં લેવાતી ખાસ શાહી સ્વિસ કંપની SICPA પાસેથી મેળવવામાં આવે છે.
આ પણ વાંચોઃ 2000ની ચલણી નોટ થશે બંધ ! તમારી પાસે હોય તો
