વકીલો માટેનો 17 વર્ષ જુનો કન્ઝયુમર ફોરમનો નિર્ણય બદલાયો, જાણો શું કહ્યું કોર્ટે

• કન્ઝયુમર કોર્ટે 2007માં પોતાના નિર્ણયમાં જણાવ્યું હતું કે વકીલની સેવાઓ ઉપભોક્તા સંરક્ષણ અધિનિયમ,1986 હેઠળ આવે છે.
• રાષ્ટ્રીય કન્ઝયુમર કોર્ટેના નિર્ણયમાં કહેવાયું હતું કે વકીલો દ્વારા આપવામાં આવેલી કાનૂની સેવાઓ 1986 અધિનિયમની ધારા 2 (1) (O) હેઠળ આવશે.

નવી દિલ્હી,14 મે:  શું વકીલો દ્વારા આપવામાં આવતી સેવાઓ ગ્રાહક અધિનિયમ દ્વારા આવરી લેવામાં આવે છે? શું વકીલ પર ગ્રાહક કાયદા હેઠળ કાર્યવાહી થઈ શકે છે કારણ કે તેણે કોર્ટ સમક્ષ તેના અસીલનું યોગ્ય રીતે પ્રતિનિધિત્વ કર્યું નથી? ગ્રાહક અદાલતે આ કેસમાં વકીલને જવાબદાર ઠેરવી ચૂકાદો આપ્યો હતો. હવે આ નિર્ણયને સુપ્રીમ કોર્ટે રદ કરી દીધો છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે જણાવ્યું હતું કે જો તમામ વ્યાવસાયિકો દ્વારા આપવામાં આવતી સેવાઓને પણ તેના દાયરામાં લાવવામાં આવે તો, કાયદા હેઠળ રચાયેલા કમિશન કેસથી ભરાઈ જશે. આનું કારણ એ છે કે ઉપભોક્તા અધિનિયમ હેઠળ આપવામાં આવેલ ઉપાય સસ્તો અને ઓછો સમય લેતો હોય છે. કાનૂની વ્યવસાયની તુલના અન્ય કોઈ પરંપરાગત વ્યવસાય સાથે ન થઈ શકે તેવું અવલોકન કરતાં, બેન્ચે અવલોકન કર્યું કે તેની પ્રકૃતિ વ્યાપારી નથી પરંતુ વકીલાત સેવાઓ સાથે સંબંધિત એક ઉમદા વ્યવસાય છે.

ન્યાયપાલિકા માટે વકિલોનું યોગદાન મહત્ત્વનું

સુપ્રિમ કોર્ટે કહ્યું કે આ વાત નકારી ન શકાય કે જસ્ટિસ ડિલીવરી સિસ્ટમમાં વકીલોની ભુમિકા જરૂરી છે. આપણા સંવિધાનને જીવંત બનાવી રાખવા માટે ન્યાયશાસ્ત્રના વિકાસ માટે માત્ર વકીલોની સકારાત્મક ભુમિકાથી જ શક્ય બને છે. વકિલોથી આશા રાખવામાં આવી રહી છે કે ન્યાયની રક્ષા માટે નિડર અને સ્વતંત્ર છે. નાગરિકોના અધિકાર, કાયદો-વ્યવસ્થાની બનાવી રાખવા અને ન્યાય પાલિકાની સ્વતંત્રતાની રક્ષા માટે પણ વકિલોનું યોગદાન મહત્ત્વનું છે.

જ્યુડિશિયરીની સ્વતંત્રતા માટે બાર એસોશિયેશનની ભુમિકા પણ મહત્ત્વની

બેંન્ચે જણાવ્યું હતું કે, લોકો જ્યુડિશિયરીમાં ખુબ વિશ્વાસ ધરાવે છે.  ન્યાયિક પ્રણાલીનો એક અભિન્ન અંગ હોવાના નાતે બારને જ્યુડિશિયરીની સ્વતંત્રતા અને વળતરમાં રાષ્ટ્રની લોકતાંત્રિક વ્યવસ્થાને સુરક્ષિત કરવા માટે એક મહત્ત્વની  ભુમિકા સોંપવામાં આવેલી છે. એવું માનવામાં આવી રહ્યું છે કે એલીટ વર્ગની વચ્ચે વકીલ એક બુદ્ધજીવી છે  જ્યારે વંચિત વર્ગની વચ્ચે તે સામાજીક કાર્યકર્તા છે. આ જ કારણ  છે કે તેઓ પાસેથી અપેક્ષા રાખવામાં આવે છે કે તે પોતાના ક્લાઈન્ટની કાનૂની કાર્યવાહીને સંભાળતા સમયે અત્યંત ઈમાનદાર, નિષ્પક્ષતા અને વફાદારીના સિધ્ધાંતો પ્રમાણે કામ કરે.

કન્જ્યુમર કોર્ટે શું કહ્યું?

ગ્રાહક અદાલત (NCDRC)ના 2007ના ચુકાદાને પડકારતી બાર અને અન્ય દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. જ્યાં સુધી એવો ચુકાદો આપવામાં આવ્યો ન હતો કે એડવોકેટ્સ અને તેમની સેવાઓ ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 1986ના કાર્યક્ષેત્ર હેઠળ આવે છે. રાષ્ટ્રીય ગ્રાહક અદાલતના ચુકાદામાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે વકીલો દ્વારા આપવામાં આવતી કાનૂની સેવાઓ કલમ 2(1)(o) ના દાયરામાં આવશે. 1986 એક્ટ. અધિનિયમની કલમ 2(1)(o) એ “સેવા” શબ્દને વ્યાખ્યાયિત કરે છે જેનો અર્થ કોઈપણ વિવરણની સેવા છે, જે સંભવિત વપરાશકર્તાઓ માટે ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવે છે અને તેમાં સમાવેશ થાય છે.

આ પણ વાંચો: લગ્ન થયાં હોય કે નહીં, સહમતિથી થયેલા સેક્સને ખોટું ન ગણી શકાય: દિલ્હી હાઈકોર્ટ